Slaap

SLAPEN  - in het belang van verleden en toekomst.

“Ik word elke ochtend zo moe en stijf wakker en ik weet niet hoe dat komt”. Ook hoor ik nogal eens dat diegenen die hier last van hebben, ’s nachts, meestal na ongeveer 04.00 uur, last hebben van heftige krampen in de kuiten en voeten, waar ze wakker van worden.

Meestal kunnen zulke verschijnselen in verband gebracht worden met wat die persoon de dag en avond tevoren gedaan heeft.

Als je hier last van hebt, kan het heel goed werken om voor het slapen-gaan een soort persoonlijk ritueel te ontwikkelen. Dit kan er ongeveer zo uitzien:

Om de dag goed af te bouwen kun je 1 à 2 uur tevoren je activiteiten te stoppen en rustig de tijd te nemen voor èchte ontspanning. Dit betekent dus: geen televisie of andere heftig-prikkelende indrukken opdoen. Het doen van een terugblik van de dag, een uur voor het slapen gaan, is hierbij heel  belangrijk.Hoe gaat dit?

Je zoekt een rustige plek in de kamer en gaat vanaf dat moment met je gedachten terug in de tijd en probeert je niet te laten afleiden door andere gedachten. Je neemt de aktiviteiten die gedaan zijn die dag zo door, dat er geen emoties en associaties bijkomen. Als dit heel moeilijk is, kan je ook een kortere periode nemen, bijvoorbeeld van 18.00 uur tot 12.00 uur. Daarbij zal blijken of je voldoende bewust aanwezig bent geweest bij de handelingen die je gedaan hebt. Wanneer er leemten zijn in je herinnering, geeft dat te denken over je aanwezigheid, over je aandacht en bewustzijn bij wat je hebt gedaan.

Deze terugblik zet als het ware de dingen van de dag terug waar ze horen: bij het moment waarop ze gedaan zijn. Dan kunnen ze losgelaten worden zodat ze ‘s nachts niet meer “herkauwd” hoeven te worden. ’s Nachts is het herstellend vermogen dan minder belast met het verwerken van de dingen van de dag tevoren. Dit kan gevolgen hebben voor de volgende ochtend: men staat fitter op en minder stijf. Ook zijn er dan minder nachtelijke krampen.

Bij anderen hoor ik soms: “ik lees tot ik erbij neer val, als enige manier om in slaap te komen”.

Wat hier gebeurt is, dat de overgang van waken naar slapen moeilijk gaat omdat er een aantal spannende elementen zijn. Wanneer deze overgang namelijk met teveel bewustzijn plaatsvindt – wat bij sommige mensen kan gebeuren – is het beangstigende dat men op het moment van inslapen de gewaarwording heeft, achterover in een diepe put te vallen. Hierbij verandert het perspectief zoals we dat normaal ervaren sterk, in die zin dat de wereld sterk verkleind wordt waargenomen. Dit kan heel beangstigend zijn zodat de persoon weer wakker schrikt – en dit bijna-slapen en weer-waker-schrikken kan zich vele keren herhalen voordat men uiteindelijk, uitgeput, echt inslaapt.

Door te lezen of tv te kijken proberen mensen deze angstige momenten te voorkomen. Op die manier namelijk wordt het moment van in-slaap-vallen, dat bij hen anders als het ware te bewust gebeurt, in de onbewustheid gebracht.

Van enige afbouw van de dag is dan echter geen sprake, met mogelijk de klachten die ik boven heb genoemd tot gevolg.

Het is erg belangijk dat diegenen die op zo’n bewuste manier in slaap vallen dat ze de verandering van dimensie waarnemen (en daar heel bang voor zijn), beseffen wat er eigenlijk gebeurt. Iedereen komt bij het inslapen in die andere dimensie. Maar de meeste mensen ervaren die niet bewust. Meestal zijn het diegenen die in hun dagelijks leven té alert moeten of willen zijn, die alles in de gaten willen houden,  bij de overgang van waken naar slapen deze drempel ook bewust meemaken, met de angsten en het dus weer wakker worden als gevolg.

Als antroposofisch fysiotherapeut kan ik een behandeling geven, die mensen met de twee genoemde slaapproblemen kan helpen – waarbij de aangeduide zelf-werkzaamheid heel belangrijk blijft.

Een massage, gericht op het inslapen of doorslapen, heeft als doel de patiënt uít het hoofd en meer ín de buik, d.w.z. de stofwisseling, te brengen. Met andere woorden: de patiënt moet meer verankerd worden in het onderlichaam: “overdag goed erin, ’s nachts goed eruit”.

Ademhalingsoefeningen (buikademhaling, om meer in het bekken te komen), intentie-oefeningen (bewust de aandacht naar het bekken brengen) en ontspanningsoefeningen (meer weg uit het hoofd) ondersteunen de massages.

Voor kinderen met slaapproblemen biedt de ritmische massage de mogelijkheid om hen meer omhulling en steun te geven, zodat ze overdag beter kunnen aarden, meer in hun lichaam kunnen afdalen – met als gevolg dat ze ’s nachts beter “eruit” kunnen.

Tot zover heb ik aangegeven, hoe de slaap verstoord kan worden door teveel te blijven kleven aan datgene wat voorbij is.

In welke zin de slaap ook van belang is voor de toekomst – en dat niet alleen in de die zin, dat een goede nachtrust energie geeft voor de dag erna – wil ik als volgt toelichten.

Het kan wel eens een periode gebeuren, dat je vanaf 03.00 uur wakker wordt. Je kunt dan het gevoel hebben niet meer echt te slapen, maar toch ook niet echt wakker te zijn. Het blijkt dat dan het fysieke en levenslichaam gewoon uitrusten, dat er geen emoties en gedachten zijn, maar wel een hoge mate van helderheid. Er is geen lichaamsbeleving en geen emotionaliteit, geen gepieker, het hoofd is rustig. Wanneer je dit moment kan uithouden, ervaar je een diep donker-blauw, bijna zwart. Dan kunnen er waarnemingen komen die inzicht geven in bepaalde situaties die het gehalte hebben van “aha –Erlebnisse”, zo van : “o, zo zit dat dus”. Dit kan voor de toekomst een belangrijke aanwijzing zijn om het handelen een andere richting, een andere dimensie of een andere intentie te geven.

In het kort heb ik proberen te laten zien hoe onze slaap zowel voor het verleden, de dag ervoor, als voor de – ook verdere – toekomst van groot belang kan zijn als men zich bewust inzet (terugblik) en openzet (helder waarnemen).

Adriaan Vervloet